صنعت کشاورزی یکی از پایه های اقتصادی هر کشور است. این صنعت، تولید کننده مواد غذایی و همچنین مواد اولیه برخی صنایع دیگر است. از این رو می¬توان گفت، صنعت کشاورزی یکی از مهمترین صنایع هر کشور است. با توجه به اهمیت صنعت کشاورزی در اقتصاد هر کشور حفظ امنیت و کیفیت محصولات کشاورزی همواره مورد توجه کارشناسان و متخصصان بوده است. محصولات کشاورزی همواره با تهدیداتی از قبیل خشکسالی، آفات، کاهش یکباره دما و ...... مواجه هستند. هر یک از موارد اشاره شده می¬توانند سبب آسیب جدی به محصولات کشاورزی شوند. به عنوان مثال می¬توان به خسارت بیش از 2000 میلیارد تومانی خشکسالی به کشاورزی استان فارس در سال زراعی 92-93 اشاره کرد . در کنار آثار خشکسالی، احتمال خسارت¬های ناشی از آفات نیز وجود دارد. به صورتی که در سال1394، در حدود 30% از انارهای تولیدی استان فارس آلوده به کرم گلوگاه شده اند . آسیب پذیری محصولات کشاورزی سبب شده متخصصان و کارشناسان این صنعت به دنبال راهکارهایی برای کاهش آسیب پذیری و افزایش بازدهی محصولات کشاورزی باشند. اگرچه برخی از راهکارهای مورد استفاده همچون استفاده از سموم و آفت کش¬های شیمیایی به صورت موقت تهدیدات مربوط به آفات را مرتفع کرده است، اما اثرات زیست محیطی استفاده از سموم و نیز مقاوم شدن آفات به سموم مورد استفاده، مشکلات جدیدی را برای کشاورزی ایجاد کرده است. یکی از روش¬های مطمئن و بدون اثرات زیست محیطی استفاده از انرژی هسته¬ای در صنعت کشاورزی می¬باشد. به طرق مختلف می¬توان از انرژی هسته¬ای در صنعت کشاورزی استفاده کرد. یکی از این روش¬ها استفاده از پرتوهای ساطع شده از مواد رادیو اکتیو است. این پرتوهای پر انرژی که گاما نامیده می¬شوند با نفوذ در مواد مختلف می¬توانند تغییرات ژنتیکی را ایجاد کنند. در صنعت کشاورزی با استفاده از تغییرات ژنتیکی تلاش می¬شود که امنیت و کیفیت محصولات کشاورزی افزایش داده شود. در ادامه به برخی از کاربردهای انرژی هسته ای در صنعت کشاورزی اشاره می شود.
1- مقاوم سازی در برابر شوری خاک و کم آبی
شوری خاک و کم آبی دو عامل بسیار تاثیر گذار در بازدهی محصولات کشاورزی هستند. با استفاده از پرتودهی بذرها و ایجاد تغییرات ژنتیکی، می¬توان محصولاتی را که به شوری خاک و کم آبی مقاوم هستند، پرورش داد. به عنوان مثال می¬توان از پرتودهی بذرهای برنج که در شمال کشور انجام شده اشاره کرد. این پرتودهی سبب ایجاد نمونه¬های برنج مقاوم به شوری خاک و کم آبی شده است. این تغییر ژنتیکی در برنج باعث شده است که بخش وسیعی از شالیزارهای گیلان و مازندران که به دلیل شوری رها شده بود مجددا زیر کشت برود که خود زمینه ساز اشتغال کشاورزان این منطقه و افزایش تولید داخل شده است. همچنین تحقیقاتی مشابه¬ای بر روی درخت اکالیپتوس در حال انجام است. پرورش درخت اکالیپتوس مقاوم به شوری خاک و کم آبی امکان کشت این گیاه را در مناطق کویری فراهم می¬کند. این اقدام موجب تثبیت خاک در مناطق کویری خواهد شد.
2- مبارزه با آفات
از دیگر کاربرد¬های انرژی هسته ای مبارزه با آفات کشاورزی است. سالانه آفات کشاورزی خسارات زیادی را به محصولات کشاورزی وارد می¬کنند. در روش¬های سنتی مبارزه با آفات از سم¬های آفت کش استفاده می¬شود. استفاده از این سم¬ها علاوه بر اینکه سبب آلودگی مواد غذایی می¬شود، سبب ایجاد اثرات زیست محیطی گسترده می¬شود. استفاده از انرژی هسته ای گامی موثر در مبارزه با آفات است. به منظور مبارزه با آفات، حشرات نر مضر در معرض پرتوهای پر انرژی گاما قرار می گیرند. این پرتودهی سبب عقیم شدن حشره می¬شود، بصورتیکه قابلیت جفت گیری و تخم گذاری برای حشره وجود دارد، اما تخم¬های تولید شده به حشره تبدیل نخواهند شد و بدین ترتیب در طی چند سال تعداد حشرات و آفت ها کنترل می¬شود.
در روش دیگری، آفات موجود در محصولات کشاورزی را با استفاده از پرتودهی از بین می¬برند. به عنوان مثال می¬توان به پرتودهی انار برای از بین بردن لارو کرم گلوگاه اشاره کرد. این پرتودهی علیرغم اینکه در شکل ظاهری انار تغییری ایجاد نمی کند و سبب ایجاد آلودگی نمی¬شود، کلیه لاروهای را عقیم کرده و از تبدیل آن¬ها به کرم گلوگاه و در نتیجه آسیب دیدن محصول جلوگیری می¬کند.
کرم گلوگاه انار که می¬توان در مرحله لارو بودن آن را با پرتودهی از بین برد.
3- افزایش ماندگاری محصولات کشاورزی
ذخیره سازی محصولات کشاورزی همواره با چالش¬هایی مواجه است. به عنوان مثال می¬توان به جوانه زدن سیب زمینی و پیاز اشاره کرد. با استفاده از انرژی هسته ای و با بکارگرفتن پرتوی گاما می¬توان این مشکل را مرتفع کرد. پرتودهی این محصولات علاوه بر اینکه هیچ اثرات سوئی در محصول و شکل ظاهری آن ایجاد نمی کند، سبب می¬شود که امکان جوانه زدن از بین برود. از بین رفتن امکان جوانه زنی شرایط را برای ذخیره سازی طولانی و حتی صادرات محصول فراهم می کند.
اثر پرتودهی بر پیاز که مانع از جوانه زدن پیاز شده است.
4- تولید محصولات با کیفیت
یکی دیگر از کاربردهای انرژی هسته ای در کشاورزی، تولید میوه¬هائی با هسته های کوچک یا بدون هسته است. این ویژگی سبب خوش خوراکی این محصولات به ویژه مرکبات و ارتقای محصولات در بازارهای بین المللی می¬شود.
اثرات پرتودهی بر کاهش دانه¬های مرکبات و خوش خوراک شدن آن¬ها
همچنین با استفاده از انرژی هسته ای می¬توان گیاهان کم محصول را به گیاهان پرمحصول تبدیل کرد. به عنوان مثال با پرتودهی بذر گندم و ذرت، می¬توان ساقه¬ی محصول را کوتاه تر و در نتیجه ضایعات محصول را کاهش و تولید محصول در هر هکتار را افزایش داد.
بنابراین، استفاده از انرژی هسته¬ای در کشاورزی سبب توسعه این صنعت در کشور می¬شود. توسعه صنعت کشاورزی علاوه بر اشتغال¬زایی باعث خودکفایی در تولید محصولات کشاورزی خواهد شد. به گونه¬ای که حتی امکان صادرات محصولات کشاورزی به خارج از کشور فراهم می¬¬شود.